مجموعه: در با نی بامبو هنرهای دستی و ترسیمـی
بامبو يا ني هندي نوعي خيزران هست و اولين بار همراه با تخم چاي توسط کاشف السلطنـه بـه ايران آورده شد . در با نی بامبو بـه اعتقاد عده اي صنعت بامبو بافي با آمدن استاد ولتري از چين بـه لاهيجان ، در با نی بامبو شروع گشته و با کمک استاد کاران ايراني کـه شاگردان وي بوده اند رشد و تکامل يافت .
بامبوبافي يكي از صنايع دستي درون استان گيلان هست كه مواد اوليه از ني خيزران بدست مي آيد. در با نی بامبو شروع کار بامبو بافي از حدود يكصدسال پيش با کشت چاي درون گيلان رواج يافت و مـهمترين مرکز توليد آن لاهيجان بـه ويژه منطقه ليالستان است. بامبو درون مرداب ها و اطراف رودخانـه هاي لاهيجان و رشت كه بسيار مرطوب است، مي رويد و محصولات آن هم جنبه تزييني و هم كاربردي دارد.
بامبو كه درون زبان فارسی بـه نی خیزران شـهرت دارد، گیـاهی هست كه درون دامنـه كوه ها و تپه هایی كه دارای رطوبت ۶۵ که تا ۹۰ درصد باشد روئیده با كشت مـی شود. مـیزان رطوبت، حرارت موجود درون منطقه و نوع خاك تعیین كننده كیفیت و مرغوبیت بامبو بوده و هر چه مـیزان رطوبت و حرارت بیشتر باشد، كیفیت محصول نیز بهتر خواهد بود.
گیـاه بامبو كه که تا كنون بیش از ۶۶۲ نوع آن شناخته شده دارای قطر و ضخامت های متفاوت هست و درون حال حاضر بهترین نوع بامبو درون ژاپن، چین و بطور كلی كشورهای شرق آسیـا ئ هند روئیده و كشت مـی شود و در ایران مـیتوان لیـالستان لاهیجان، علی آباد(در فاصله سخت سرو تنكابن )، قاسم آباد رودسر و تقریبا بیشتر نقاط شمال كشور را درون زمره مساعدترین مناطق رویش بامبو بحساب آورد.
در این مناطق بیشـه های كوچكی وجود دارد كه درون فصل پائیز و اوایل زمستان، یعنی هنگام ب و قطع ساقه های بامبو از هر یك بین ۵۰ الی ۲۰۰ شاخه نی بدست مـی آید.
بامبو از چهارقسمت سطح داخلی (دارای پوشش نرم )، دیـافراگم (متصل كننده بخش های ساقه بـه یكدیگر ) مـیانـه و پوشش رویـه كه بسیـار سخت و دیر شكن هست تشكیل شده و دیـافراگم كاملا فشرده بوده و آب درون آن نفوذ نمـی كند.
بامبو معمولا بـه رنگهای مختلفی مانند سبز، مشكی متمایل بـه قهوه ای، عنابی و زرد مایل بـه كرم دیده مـی شود و اگرچه مـی توان معارف زیـادی بر آن قائل شد، ولی بطور كلی موارد مصرفش بیشتر محدود مـی شود بـه :
۱) استفاده از آن به منظور تغذیـه.
۲) بهره برداری بمنظور تهیـه كاغذ و اشیـاء مختلف چوبی و سایر معارف صنعتی.
۳) كاشت درون اطراف باغها و مزارع جهت حفاظت محل.
گیـاه بامبو محتوی مقدار فراوانی سلولز هست كه مـیتواند به منظور تهیـه كاغذ و همجنس ابریشم مصنوعی مورد استفاده قرار مـی گیرد.
در ایران كشت بامبو هنوز رواج چندانی ندارد و صرف نظر از بخشـهای كوچكی درون شمال كشور كه درون آنـها مقدار محدودی بامبو كشت مـیشود صنعتگران سایر نقاط از بامبوهای خودرویی كه درون اكثر شـهرهای شمالی و بویژه منطقه لیـالستان لاهیجان وجود دارد، استفاده مـیكنند.
استفاده از بامبو جهت تولید محصولات مختلف تقریبا از زمان كشت چای درون ایران، رواج یـافت چرا كه بامبو بعنوان حفاظت محل چای كاری بكار گرفته شد و صنعتگران همزمان با بهره برداری چایكاران از مزارع چای بـه موارد استفاده متعدد آن به منظور ساخت فرآورده های گوناگون پی بردند و ساخت محصولات بامبو درون گیلان متداول گردید.
هم اكنون استانكاران جوانی كه اكثرا نیز برخوردار از مـهارت و كارآیی كافی هستند بـه كار درون این رشته اشتغال دارند و مـهمترین مركز تولید محصولات بامبو لیـالستان لاهیجان مـیباشد.
از بامبو محصولاتی نظیر شكلات خوری، مـیوه خوری، لوستر، كلاهك آباژور، جای نان، صندلی و انواع دیگر وسایل مصرفی درون اندازه های مختلف تولید مـی گردد.
برای تهیـه یك ظرف بامبو ابتدا شئی را كه قبلا درون انبار گذاشته شده و خشك شده هست با اره نجاری بـه قطعات ۸۰ الی ۱۰۰ سانتی متر درون مـی آورند. اندازه این قطعات با توجه بـه محصولی كه مـی خواهند تولید كنند متفاوت است. سپس با وسیله مخصوصی بنام داس آنـها را از وسط بریده و بصورت نوارهای نئی درون مـی آورند و لبه این نوارها را با وسیله ای كه درون اصطلاح محلی ؛ ماشین ؛ نامـیده مـیشود بـه عرض مساوی درون مـی آورند و پس از رنده كردن آماده بافت مـینمایند. كاربافت معمولا بر روی مـیزی كه روی آن چند دایره بـه اندازه كف و ته ظرفی كه مـیخواهند ببافند قرار دارد، انجام مـی شود.
صنعتگران ابتدا دایره كف ظروف را تهیـه و سپس بدنـه آنرا مـی بافند، گاهی نیز به منظور وصل كردن برخی از قطعات بـه یكدیگر از مفتولهای سیمـی بـه بار نازك استفاده كرده و با انبردست معمولی آنـها را بـه هم مـی پیچانند و در انتهای كار، تمامـی اطراف نی را كه معمولا بزرگ و كوچك هست با قیچی مخصوص كه بشكل قیچی باغبانی است، برش مـی دهند که تا نی ها یك اندازه شود و محصول شكل یكنواختی پیدا كند.
▪ یك محصول بامبو از نوع مرغوب حتما دارای ویژگیـهای زیر باشد:
- رنگ آن طلایی متمایل بـه سفید باشد، قابل ذكر هست كه بامبوئی كه رنگ آن سبز باشد نشان دهنده خشك نبودن آن بوده و احتمالا سیـاه مـی شود.
- شبكه هایی كه بعد از بافت ایجاد مـی شود حتما منظم و یك اندازه باشد.
- مفتولی كه به منظور وصل كردن بعضی از قسمتهای بامبو از آن استفاده مـیشود حتما بسیـار ظریف بوده و دقت كافی درون پیچاندن آن بـه كار رود.
- از آنجا كه برخی از ظروف بامبو رنگی هستند مسلما درون انتخاب نوع رنگ و نحوه بكار گرفتن آن حتما دقت كافی بعمل آید.
منبع:seeiran.ir
[بامبو بافی یک از صنایع دستی استان گيلان در با نی بامبو]
نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Wed, 18 Jul 2018 17:30:00 +0000